Tükenmeye yüz tutmuş yöresel evlilik adetleri

Ülkemizdeki kültür çeşitliliğini düşünürsek pek çok söz/nişan/düğün adeti olduğunu tahmin etmek zor olmasa gerek. Tükenmeye yüz tutmuş yöresel evlilik adetlerinin bir çoğunu demode bulabilme ihtimaliniz yüksek ancak içlerinden güzel olanları alıp kullanmak isterseniz yazımızı okumaya başlayabilirsiniz.

 

 Erzurum : Gelin için düzenlenen kına gecesinin bir benzeri erkek için düzenlenen kısır gecesidir. Bir çeşit bekarlığa veda partisi gibi de düşünebilirsiniz. Kısır gecesinde damat ve sağdıç için damadın erkek arkadaşlarının da katılımı ile acımasızca oyunlar oynanabilir. Damadın çiğ yumurta içmesinden, başarısız olursa dayak yemesine varan zorlu oyunlardan bahsediyoruz.

 

 Bursa : Damadı kız almaya göndermeden önce köy imamları ile birlikte damada, damat giydirme merasimi yapılır. Damadın arkadaşları hep birlikte damada damatlığını giydirirler.

Düğünden önce yapılan en önemli etkinliklerden biri de gelin hamamıdır. Gelin hamamı düğünden önceki gün yapılır bunun için erkek tarafı bir hamamı kiralar iki tarafında kadınları hem yıkanıp hem de eğlenirler.Kayınvalide gelin hanıma sedefli hamam takunyası, gümüş hamam tası ile sedefli yüz aynası hediye eder. Hanımlar def,darbuka eşliğinde eğlenirler; beraberlerinde getirdikleri yemişleri yerler.

 

 Zonguldak : Nişan merasiminden sonra nişan evinin içerisine ip çekilir ve damadın getirdiği hediyeler bu ipe asılır.(Kumaş, saat, yüzük, altın, para, gömlek, yazma, eşarp, vs.) Kız kınasının yapılacağı gün, kız evinde kına ekmeği yapılır. Oğlan tarafı kız evine kına ekmeğine gelirler.Erkek misafirlere sofra kurulunca ortaya bir sini ile helva getirilir. Helvanın içine bozuk para ve kabak çekirdeği konur. Kızın zengin olması için bu adet yapılır. Buna “kız helvası” da denir.

 

 Trabzon : Kız isteme işi bitince, kızın nüfus kâğıdı bir mendile sarılarak oğlan tarafına getirilir. Oğlan tarafından nüfus kâğıdını alan kişi hediye olarak bir miktar para verir. Düğünden sonra gelin eve girerken damat gelinin başı üzerinden bozuk para ve çiçek atar. Nikahtan önce gelinin kucağına nesli devam etsin diye  çocuk verilir. Gelin eve girdikten sonra ocağa götürülür. Eve bereket getirsin diye gelin ateşe odun koyar ve ateşte bulunan tencereyi karıştırır.

 

 Trakya : Trakya’da kız istemeye genellikle hayırlı günler olduğu inancıyla Pazartesi ya da Cuma geceleri gidilir. Boşnak ailelerde yaygın olan bir gelenek ise erkek tarafının beraberinde kahve götürmesidir. Kız istendikten sonra kız verilirse, kahve tepsisine gelenler bozuk para koyarlar ve beraberlerinde getirdikleri kahveyi verirler ve kız getirilen kahve ile kahve pişirir,dağıtır. Karşılığında kızın verildiğinin müjdesi olarak erkek tarafından gelenlere havlu (bazı bölgelerde mendil) dağıtılır. Düğünde ana yemeklerle birlikte pilav ikramı olmazsa olmazdır. Rumeli mutfağında “büryan” diye tabir edilen bu etli pilavlarda küçük veya büyükbaş hayvanların etleri kadar tavuk eti de bolca kullanılan malzemedir.

 

Muğla : Kız evi çeyizin tamamını yapar, oğlan evi takısını takar bir de ev alır. Bu yüzden de “kız alırsan Muğla’dan, ev yaparsan tuğladan” diye bir söz vardır.

Keşkek olmazsa olmazdır düğünde. Pilav, et, etli nohut, zerde ikram edilir.

Gelin almadan sonra gelin alayı yapılır ancak eskiden oğlan gelin alayına katılmaz, evinin önünde beklerdi, evine gelen karısını çiçekle karşılardı.

Gelinin kucağına küçük çocuk oturtturulur. Bunun anlamı, arası çok geçmeden bebekleri olmasını dilemektir. Gelinin kucağına kız çocuğu oturtturulursa kızı, oğlan çocuk oturtturulursa oğlu olacağına inanılır.

 

Mardin : Görücülük, başlık gibi geleneksel düğünler günümüzde de sürmektedir.

Kız tarafı eğer evliliğe sıcak bakıyorsa oğlan tarafına bir defter gönderir ve oğlan bu deftere sağlayabileceği imkanları yazarak defteri geri gönderir. Daha sonra alınan her şeyin bedeli bu deftere yazılır, defterdeki tutar ne kadar fazla olursa bu gelinin değerini gösterir bir nevi. Nişan töreninin tüm mali külfeti erkek tarafına aittir.

Ayrıca erkek tarafı kız evine davetlilere sunulacak şerbeti tatlandırmak için bir çuval şeker gönderir. Düğünde İçi bozuk para ve şekerle dolu olan bir testi kaynana tarafından gelinin eline verilir. Gelin testiyi yere çarparak kırar, bu olay uğur kabul edilir. Testiden etrafa saçılan para ve şekerleme bereket ve uğur anlamına gelir.

 

Antalya :Geline kına yakmadan önce abdest aldırılır.Genç kızlar tarafından büyük bir leğende kına yoğrulur.Yoğrulan kınanın üzerine mum yakılır.Kına ilk olarak annesi tarafından gelinin eline sürülür.

Nişanda öncelikle kayınvalide nişan yüzüğünü ve kendi nişan hediyesini takar. Arkasından bütün oğlan evi kendi hediyelerini renk renk kurdeleler ile takarlar. Sonra kız tarafı hediyelerini takar ve gelinin ortaya çıkıp hediyelerle birlikte oynaması beklenir.

     Buradaki çoğu adet artık geçmişte kalsa da kına gecesi ,damat giydirme, testi kırma ve gelin hamamı hala bir çok bölgede devam ediyor. Zamanla evlilik adetleri de artık yavaş yavaş tükenirken, zevkli bulduğunuz adetleri yaşatmanızın kime ne zararı olabilir ki.