İş dünyasının azimli çalışanları, parlak fikir sahipleri, kurtarıcı kahramanları, pratik çözüm bulucuları kadınlar ve iş hayatındaki sadece kadınlara özel haklar konulu yazımızı okumaya hazır mısınız? İşte 4857 sayılı iş kanununun kadınlara tanıdığı haklar:
- Evlilik Sebebiyle Kıdem Tazminatı : İş Kanunu’nun 14. maddesinde belirtildiği üzere; kadın çalışanlara mahsus olan evlilik sebebiyle kıdem tazminatı alma hakkı, nikahtan itibaren 1 sene sonrasına kadar kullanılabilir. Düğün tarihi değil, nikah tarihi önemlidir. Kadın çalışanlar, evlilik cüzdan fotokopisi ve bir dilekçe ile “Evlilik sebebiyle iş akdimi feshediyorum” şeklinde taleplerini kurumlarına belirtmelilerdir. Evlilik sebebi söz konusu olduğunda iş akdinin feshedilmesi için ihbar süresi bulunmamaktadır.
- Doğum İzni (Doğum raporu): Analık izni diye de geçen doğum izni toplam süresi 16 haftadır. Bu sürenin 8 haftası doğumdan önce, 8 haftası ise doğumdan sonra kullanılmak üzere kadın doğum uzmanınız tarafından planlanır. Ancak talebiniz ve doktorunuzun onayı olursa doğumunuza 3 hafta kalaya kadar çalışmaya devam edebilirsiniz. Bu seçeneği tercih ederseniz doğum öncesinden artan 5 hafta, doğum sonrası izninize eklenir. Burada doğum zamanı için gebeliğinizin 40. haftası baz alınır, elbette doğumunuzun tarihine göre süreler yeniden doktorunuz tarafından revize edilecektir. Çoğul gebelikler için (ikiz, üçüz) toplam süreye ekstradan 2 hafta daha eklenir. Bu 16 haftalık süre için iş yeriniz size herhangi bir maaş veya sgk prim ödemesi yapma zorunluluğunda değildir, bu süreçteki maaşınızı Sosyal Güvenlik Kurumu sizin adınıza PTT’ye yatırmaktadır. Takibi için SGK’yı arayabilirsiniz.
Dip Not: Doğum sonrası verilen 8 haftalık izin hakkınız, evlat edinmeniz durumunda da mevcuttur.
- Süt İzni : Doğum izni bitip iş yerine dönen kadın çalışanlar için günlük 1.5 saat süt izni bulunur. Bu izinler çalışanın talebine göre haftalık toplu olarak kullanılabilir. Çalışan süreyi ne zaman kullanacağını kendisi belirler (gün ortası, gün sonu .. gibi) Toplu kullanımlarda genellikle haftada 1 güne tekabül eder. Bu izin doğumdan sonra 1 sene geçerlidir. Önemli nokta; işe dönüş tarihi değil, doğum yapma tarihi esas alınır. Çalışılmayan günler için süt izni hakkı bulunmaz, fiilen işe gelinen günlerde bu izin söz konusudur.
- Doğum Sonrası Ücretsiz İzin : 16 haftalık doğum iznini kullanan kadın çalışanların 6 ay ücretsiz doğum izni kullanma hakları bulunur. Bu hak, işveren onayı gerektirmeden kadınlara verilen bir haktır. Bu süreçte işverenin size maaş veya SGK prim ödemesi yapmak zorunluluğu yoktur.
- Süt Parası : Doğum yapan ve çalışan kadınlara ödenen bir seferlik paradır. Tutarı her sene için güncellenir, zaman aşımı 6 aydır. SGK tarafından PTT’ye sizin adınıza yatırılır. Başvurusu için SGK’yı aramalısınız.
- Gebelikte Doktor Kontrolleri: Gebelikte her ay gidilen rutin doktor kontrolleri için izin kullanılır ve bu izinler izin hakkından düşülmez veya ücretsiz izne çevrilmez. Ücretli izin söz konusudur. Yani gebelere maaş kesintisi yapılmadan doktor kontrollerine gitme hakkı bulunmaktadır.
- Gebelikle İlgili Özel Durumlar : İş Kanunu’ nun 74. maddesine göre; hamileler günde maksimum 7.5 saat (mola süreleri hariç) çalıştırılabilirler. Ayrıca fazla mesaiden ve gece çalışmasından muaftırlar. Bu iki hususta gebe çalışanın kendi rızası dahi olsa olası bir durumda kurumlar sorumlu tutulacaktır. Ayrıca kurumun kıyafet yönetmeliği gereği belirlenen şartlar (örneğin topuklu ayakkabı veya dar üniforma) gebeyi rahatsız ediyorsa revize edilmelidir. Kadın çalışanlar, gebeliği tehlikeye atılan bir görev başında ise gebelik boyunca farklı bir departmana ve rahat çalışma şartları sunulan bir göreve tayin edilmelidir. Bu durumlarda çalışanın maaşında herhangi bir kesinti yapılması uygun değildir.
- Yarım Çalışma : 16 haftalık doğum izninin bitiminden itibaren çocuğunun bakımı ve yetiştirilmesi amacıyla kadın çalışanlar eğer isterlerse; birinci doğumda altmış gün, ikinci doğumda yüz yirmi gün, sonraki doğumlarda ise yüz seksen gün süreyle haftalık çalışma süresinin yarısı kadar ücretsiz izin alabilirler. Çoğul doğum hâlinde bu sürelere otuzar gün eklenir. Yarım çalışma sonrası tam zamanlı çalışmaya dönen kadın işçi çocuğu 1 yaşına gelmemişse süt iznini kullanmaya devam edecektir.
- Regl İzni : Kadınlara yönelik bu özel durum için geçmiş yıllarda pek çok adım atılmaya çalışılsa da uygulamaya geçilmesi hala mümkün olmadı. Ağır ve tehlikeli işlerde çalışan kadınlar için regl izni 5 gün olarak belirlenmişti ancak uygulanamadan bu yönetmelik rafa kaldırıldı. Şuanda regl izni verilen sadece 2 kurum bulunuyor. Biri İzmir Barosu, diğeri ise Tunceli Belediyesi. Darısı tüm diğer kurumların başına.
Dip Not : Bir de kadınlar için verilen doğum yardımı adı altında bir hak daha vardır ancak bu hak için çalışan anne olmak şart değildir. Canlı doğum yapmanız, TC vatandaşı veya mavi kart sahibi olmak yeterlidir.15.05.2015 tarihinden sonraki doğumlar için ödenen doğum yardımı her çocuk için ayrı tutardadır. 1.çocuğunuz için 300 TL, 2. çocuğunuz için 400 TL.,3. çocuğunuz için ise 600 TL. olarak belirlenmiştir. 3’ten daha fazla çocuğunuz olursa yine 600 TL. yatırılacaktır. Evlat edinmeniz durumunda, evlat edinilen çocuğunuz için bir yardım verilmez ancak çocuk sayısında bu durum dikkate alındığından önem taşır. Doğum yardımından faydalanmak için zaman aşımı 5 senedir.
